“Thị trường Việt Nam được xem là khá hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài với nhiều chính sách có lợi mà Chính phủ đã đặt ra cho các nhà đầu tư, trong đó đáng lưu ý đến là chính sách thuế dành cho đối tượng là các doanh nghiệp chế xuất, điều này đã thúc đẩy ngày càng nhiều các nhà đầu tư lựa chọn thành lập doanh nghiệp chế xuất để được hưởng những ưu đãi được áp dụng riêng cho loại hình này.”
Theo quy định pháp luật, doanh nghiệp chế xuất (Enterprise Processing Export, viết tắt là EPE) là doanh nghiệp được thành lập và hoạt động trong khu chế xuất hoặc doanh nghiệp chuyên sản xuất sản phẩm để xuất khẩu hoạt động trong các khu công nghiệp, khu kinh tế.
Nhìn chung, trình tự và thủ tục cũng như điều kiện thành lập doanh nghiệp EPE thường phức tạp và có nhiều điều kiện hơn so với các doanh nghiệp thông thường bởi lẽ doanh nghiệp cần phải có sự chấp thuận của cơ quan hải quan có thẩm quyền về khả năng đáp ứng điều kiện kiểm tra, giám sát hải quan trước khi cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc xác nhận bằng văn bản cho nhà đầu tư. Trước hết, doanh nghiệp EPE phải có các ngành nghề hoạt động không bị cấm tại Việt Nam theo quy định pháp luật. Bên cạnh đó, doanh nghiệp EPE bắt buộc phải có hoạt động sản xuất. Nếu một doanh nghiệp chỉ có hoạt động mua bán hàng hóa thông thường mà không có hoạt động sản xuất thì không thể thành lập doanh nghiệp EPE. Hiện nay, đa số doanh nghiệp EPE là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nhưng không có nghĩa là nhà đầu tư Việt Nam không được phép thành lập doanh nghiệp EPE. Doanh nghiệp EPE có thể được sở hữu bởi 100% vốn nước ngoài nếu đáp ứng các điều kiện đầu tư hoặc 100% vốn Việt Nam.
Khi thành lập doanh nghiệp EPE, doanh nghiệp cũng cần phải chuẩn bị các hồ sơ theo quy định về thành lập doanh nghiệp và đầu tư (nếu có), các giấy tờ và tài liệu chứng minh theo yêu cầu của pháp luật. Trong trường hợp nhà đầu tư là tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài thì nhà đầu tư phải cung cấp thêm các tài liệu chứng minh năng lực tài chính, địa điểm và năng lực của nhà đầu tư.
Ngoài ra, doanh nghiệp EPE cũng cần lưu ý thêm về quy trình thủ tục hải quan liên quan đến việc xây dựng định mức thực tế để gia công, sản xuất hàng xuất khẩu. Cơ quan hải quan có thẩm quyền có thể kiểm tra cơ sở gia công, sản xuất hàng hóa xuất khẩu cũng như năng lực gia công, sản xuất. Việc kiểm tra có thể thực hiện tại địa chỉ cơ sở sản xuất, gia công; kiểm tra nhà xưởng, máy móc, thiết bị. Khi kiểm tra, cơ quan hải quan sẽ thực hiện việc lập biên bản kiểm tra cơ sở gia công, sản xuất cũng như năng lực gia công, sản xuất của doanh nghiệp EPE.
Bên cạnh những điều kiện nghiêm ngặt nêu trên, doanh nghiệp EPE cũng sẽ được hưởng các chính sách đặc biệt liên quan đến thuế suất, theo đó:
- Về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu:
Hàng hóa của Doanh nghiệp EPE xuất khẩu ra nước ngoài và hàng hóa nhập khẩu vào của doanh nghiệp EPE không thuộc đối tương chịu thuế xuất khẩu, nhập khẩu.
- Về ưu đãi thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp:
Doanh nghiệp EPE tọa lạc tại các khu chế xuất nơi được xem là địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn theo quy định của Nghị định 118/2015/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư. Theo đó, doanh nghiệp EPE được hưởng thuế suất ưu đãi 17% trong thời gian 10 năm theo quy định tại Thông tư 78/2014/TT-BTC. Bên cạnh đó, doanh nghiệp EPE còn được miễn thuế 02 năm đầu tiên và giảm 50% số thuế phải nộp trong 04 năm tiếp theo, trừ trường hợp doanh nghiệp EPE đặt tại quận nội thành của đô thị loại đặc biệt, đô thị loại I trực thuộc trung ương và các đô thị loại I trực thuộc tỉnh theo quy định tại Thông tư 151/2014/TT-BTC.
- Về ưu đãi tiền sử dụng đất:
Doanh nghiệp EPE có dự án đầu tư sẽ được miễn tiền thuê đất 7 năm theo quy định tại Nghị định 46/2014/NĐ-CP.
- Về ưu đãi trong quá trình hoạt động:
Khi lựa chọn thành lập loại hình doanh nghiệp này, doanh nghiệp chế xuất được mua vật liệu xây dựng, văn phòng phẩm, lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng từ nội địa Việt Nam để xây dựng công trình, phục vụ cho điều hành bộ máy văn phòng và sinh hoạt của cán bộ, công nhân làm việc tại doanh nghiệp.
- Về ưu đãi trong thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu:
Doanh nghiệp chế xuất, người bán hàng cho doanh nghiệp chế xuất được lựa chọn thực hiện hoặc không thực hiện thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu đối với vật liệu xây dựng, văn phòng phẩm, lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng từ nội địa Việt Nam.
Như vậy, với những ưu đãi mà doanh nghiệp EPE có thể được hưởng so với các doanh nghiệp thông thường, doanh nghiệp EPE cần phải lưu ý nhiều vấn đề trong quá trình xin cấp phép lẫn vận hành doanh nghiệp. Trong quá trình hoạt động, nhà đầu tư phải xem xét quy mô của dự án để xác định dự án của mình có thuộc trường hợp xin chấp thuận chủ trương đầu tư hay không. Nhà đầu tư cũng cần đáp ứng các giấy tờ và tài liệu chứng minh năng lực của nhà đầu tư về tài chính cũng như các điều kiện khác mà pháp luật có quy định liên quan đến loại hình doanh nghiệp này.
Sau khi thành lập, doanh nghiệp EPE mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa tại Việt Nam thì phải mở sổ kế toán hạch toán riêng doanh thu, chi phí liên quan đến hoạt động mua bán hàng hóa tại Việt Nam và bố trí khu vực lưu giữ hàng hóa ngăn cách với khu vực lưu giữ hàng hóa phục vụ hoạt động sản xuất của doanh nghiệp chế xuất hoặc thành lập chi nhánh riêng nằm ngoài doanh nghiệp chế xuất, khu chế xuất để thực hiện hoạt động này.
