Khu kinh tế là khu vực có không gian kinh tế riêng biệt với môi trường đầu tư và kinh doanh đặc biệt thuận lợi cho nhà đầu tư. Các khu này được tổ chức thành các khu chức năng bao gồm: khu phi thuế quan, khu bảo thuế, khu chế xuất, khu công nghiệp, khu giải trí, khu du lịch, khu đô thị, khu dân cư, khu hành chính và các khu chức năng khác phù hợp với đặc điểm của từng khu kinh tế.

Song hành với hoạt động của khu kinh tế là các chính sách ưu đãi, khuyến khích, ổn định lâu dài và cơ chế quản lý thông thoáng tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài yên tâm đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.

Các doanh nghiệp thành lập mới hoạt động trong khu kinh tế sẽ được hưởng nhiều ưu đãi, trong đó có ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN). Theo quy định của pháp luật về thuế TNDN hiện hành, các doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại khu kinh tế được áp dụng mức thuế suất 10% trong thời gian 15 năm liên tục kể từ năm đầu tiên doanh nghiệp có doanh thu. Mức thuế suất ưu đãi và thời gian hưởng ưu đãi nêu trên sẽ được ghi rõ trong Giấy phép đầu tư lúc doanh nghiệp được cấp phép. Có hai vấn đề Doanh nghiệp cần phải lưu ý:

Thứ nhất, thời gian bắt đầu tính ưu đãi trong trường hợp này là từ năm đầu tiên doanh nghiệp bắt đầu có doanh thu.

Thứ hai, cần phân biệt giữa doanh thu và lợi nhuận. Doanh thu là số tiền thu về từ hoạt động bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ của doanh nghiệp, chưa trừ đi các khoản chi phí hợp lý. Còn lợi nhuận là số tiền còn lại sau khi đã trừ đi chi phí hợp lý.
Ngoài ra, các doanh nghiệp hoạt động trong khu kinh tế sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm kể từ khi kinh doanh có thu nhập chịu thuế và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo.

Thời gian miễn thuế, giảm thuế TNDN sẽ được tính liên tục kể từ năm đầu tiên doanh nghiệp có thu nhập chịu thuế từ dự án đầu tư được hưởng ưu đãi thuế và khi hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp bắt đầu có thu nhập chịu thuế (hay nói dễ hiểu hơn là doanh nghiệp đã bắt đầu có lợi nhuận).

Tuy vậy trong trường hợp này, pháp luật Việt Nam vẫn tạo ra ưu đãi rất lớn – miễn hẳn thuế TNDN trong 4 năm và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Ưu đãi này được xem như một cách động viên của nhà nước, giúp doanh nghiệp ổn định tình hình kinh doanh, tạo tiền đề để doanh nghiệp phát triển.

Riêng đối với trường hợp doanh nghiệp không có thu nhập chịu thuế trong 3 năm đầu, kể từ năm đầu tiên có doanh thu từ dự án đầu tư thì thời gian miễn thuế, giảm thuế sẽ được tính từ năm thứ tư.

Trong cùng một kỳ tính thuế, nếu có một khoản thu nhập thuộc diện áp dụng thuế suất thuế TNDN ưu đãi và thời gian miễn thuế, giảm thuế theo nhiều trường hợp khác nhau thì doanh nghiệp tự lựa chọn một trong những trường hợp ưu đãi thuế TNDN có lợi nhất.

Ví dụ sau đây sẽ làm rõ 2 quy định trên của pháp luật về vấn đề ưu đãi thuế TNDN dành cho doanh nghiệp thành lập mới hoạt động trong khu kinh tế:

Tháng 1 năm 2012 doanh nghiệp A được thành lập, đi vào hoạt động và bắt đầu có doanh thu (doanh nghiệp A hoạt động trong khu kinh tế). Đến tháng 1 năm 2015, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bắt đầu có lãi Doanh nghiệp A sẽ được hưởng các chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp như sau:

• 01/2012 – 12/2014: doanh nghiệp A nộp thuế thu nhập doanh nghiệp với mức thuế suất là 10% (hưởng ưu đãi với mức thuế suất 10% trong 15 năm kể từ khi bắt đầu có doanh thu);
• 01/2015–12/2018: doanh nghiệp A được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp (miễn thuế tối đa 4 năm kể từ khi kinh doanh có lãi);
• 01/2019 – 12/2027: trong giai đoạn này doanh nghiệp A sẽ được giảm 50% số thuế thu nhập doanh nghiệp phải chịu;
• Nhưng trong khoảng thời gian từ 01/2019 đến 12/2026, Doanh nghiệp A vẫn còn được hưởng chính sách ưu đãi với mức thuế suất 10% trong 15 năm kể từ khi doanh nghiệp có doanh thu. Kết hợp cả 2 ưu đãi trên, số tiền thuế thu nhập doanh nghiệp trong giai đoạn 01/2019 – 12/2026 sẽ được xác định như sau: (Thu nhập tính thuế x 10%) / 2
• Kỳ tính thuế năm 2027: doanh nghiệp chỉ còn được hưởng duy nhất 1 ưu đãi là giảm 50% số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp. Vì đã hết thời hạn hưởng ưu đãi mức thuế suất nên mức Doanh nghiệp A phải chịu mức thuế suất thông thường là 25%. Kết hợp 2 điều này, số tiền thuế thu nhập doanh nghiệp trong kỳ tính thuế 2027 được xác định như sau: (Thu nhập tính thuế x 25%) / 2
• Kể từ kỳ tính thuế năm 2028 trở đi: doanh nghiệp A nộp thuế thu nhập doanh nghiệp với mức thuế suất thông thường là 25% đồng thời không được hưởng bất kỳ ưu đãi nào nữa.

Khi đã xác định những loại ưu đãi được hưởng, doanh nghiệp cần tìm hiểu các quy định về kỳ tính thuế để có thể tiến hành kê khai, quyết toán một cách kịp thời và đầy đủ. Kỳ tính thuế được xác định theo năm dương lịch – bắt đầu từ ngày 01/01 và kết thúc vào ngày 31/12 hàng năm. Nếu doanh nghiệp áp dụng năm tài chính khác với năm dương lịch thì kỳ tính thuế xác định theo năm tài chính được áp dụng. Và trong trường hợp này, doanh nghiệp phải thông báo cho cơ quan thuế biết về năm tài chính mà mình áp dụng.

Kỳ tính thuế đầu tiên đối với doanh nghiệp mới thành lập được xác định phù hợp với kỳ kế toán theo quy định của pháp luật về kế toán. Trường hợp kỳ tính thuế năm đầu tiên của doanh nghiệp mới thành lập hoạt động trong khu kinh tế kể từ khi được Giấy chứng nhận đầu tư có thời gian ngắn hơn 03 tháng thì được cộng với kỳ tính thuế năm tiếp theo để hình thành một kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Kỳ tính TNDN năm đầu tiên không vượt quá 15 tháng.

Ví dụ: tháng 1/11/2012 Doanh nghiệp A được cấp giấy chứng nhận đầu tư hoạt động trong khu kinh tế (Doanh nghiệp A áp dụng năm tài chính theo năm dương lịch), vì kỳ tính thuế năm 2012 của doanh nghiệp A chỉ kéo dài 2 tháng (đến 12/2012) nên 2 tháng này sẽ được cộng với kỳ tính thuế năm 2013 để hình thành 1 kỳ tính thuế mới dài 14 tháng. Cũng ví dụ này nhưng nếu doanh nghiệp A được cấp giấy chứng nhận đầu tư vào 1/7/2012 thì không thể cộng dồn 6 tháng của kỳ tính thuế năm 2012 sang năm 2013.

Cần lưu ý, tất cả các ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp nêu trên được áp dụng cho doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại các khu kinh tế. Vì vậy, các chi nhánh được thành lập từ các doanh nghiệp này sẽ không được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp vì đơn giản đây là trường hợp mở rộng quy mô hoạt động của doanh nghiệp chứ không phải là trường hợp được thành lập mới từ dự án đầu tư cụ thể nào khác.

Cuối cùng, “thành lập mới” chỉ là điều kiện cần. Để được hưởng các ưu đãi này, các doanh nghiệp còn phải tuân thủ các quy định của luật thuế thu nhập doanh nghiệp 2008 về việc thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ và nộp thuế theo kê khai.

Công Ty Luật PLF