4 lưu ý cho người nước ngoài muốn thâu tóm doanh nghiệp tại Việt Nam

Theo Luật Đầu tư 2022, nhà đầu tư (“NĐT“)nước ngoài có thể đầu tư trực tiếp thông qua hình thức thâu tóm doanh nghiệp, hoặc mua bán sáp nhập (M&A). Bên cạnh ưu điểm nhanh chóng và hiệu quả chi phí, các nhà đầu tư cũng cần phải quan tâm đến một số vấn đề phát sinh như rủi ro pháp lý, tài chính và quá trình thẩm định phức tạp.

1. Về phía cạnh pháp lý

Hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động thâu tóm doanh nghiệp của NĐT nước ngoài tại Việt Nam thường được phân tán trong nhiều văn bản pháp luật, bao gồm:

• Luật Đầu tư;
• Luật Cạnh tranh;
• Luật Doanh nghiệp; và
• Các văn bản quy phạm pháp luật liên quan.

NĐT cần nắm vững quy định để đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật Việt Nam khi thực hiện đầu tư trực tiếp thông qua quy trình mua lại doanh nghiệp nhằm giảm thiểu rủi ro. NĐT cần lưu ý những khía cạnh sau:

1.1 Tài chính

Cần xem xét báo cáo tài chính đã được kiểm toán của doanh nghiệp mục tiêu trong khoảng 3 năm liên tục. Hành động này nhằm đánh giá tổng thể tình hình tài chính của doanh nghiệp trước khi ra quyết định tiến hành M&A.

1.2 Đội ngũ lao động 

Đội ngũ nhân sự chất lượng là yếu tố quyết định sự thành công và bền vững của mỗi doanh nghiệp. Nhân sự chủ chốt, với sự tập trung vào kỹ năng chuyên môn và khả năng lãnh đạo đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng chiến lược và định hình tương lai của công ty. NĐT cần thực hiện đánh giá kỹ năng chuyên môn cũng như tiềm năng phát triển trong tương lai của đội ngũ lao động, đặc biệt là đối với những nhân sự chủ chốt.

1.3 Khách hàng

Việc đầu tư trực tiếp thông qua thâu tóm doanh nghiệp thường được thực hiện nhằm tận dụng những ưu thế có sẵn để NĐT phát triển ở một thị trường mới. Do đó, NĐT cần tìm hiểu về số lượng khách hàng, quan hệ đối tác. Điều này sẽ là cơ sở quan trọng để duy trì, xây dựng, và phát triển lượng khách hàng của doanh nghiệp sau khi thực hiện giao dịch M&A.

1.4 Thương hiệu 

Thương hiệu đóng vai trò quan trọng như một tài sản vô hình của doanh nghiệp. Không hiếm trường hợp NĐT lựa chọn thâu tóm các doanh nghiệp sở hữu thương hiệu nổi tiếng tại thị trường mục tiêu. Việc mua lại một doanh nghiệp có thương hiệu giúp NĐT tiết kiệm thời gian, công sức và chi phí đáng kể so với xây dựng mới. Và đương nhiên, giá trị giao dịch khi mua lại cũng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ mức độ nổi tiếng của thương hiệu đó.

1.5 Tài liệu cần chuẩn bị

NĐT cần chú ý đến những tài liệu cần thiết khi chuẩn bị hồ sơ mua lại doanh nghiệp như:

• Quyết định của chủ sở hữu doanh nghiệp, Hội đồng thành viên hoặc của Đại hội đồng cổ đông về việc bán doanh nghiệp;
• Văn bản đề nghị mua lại doanh nghiệp;
• Hợp đồng mua lại doanh nghiệp;
• Điều lệ của doanh nghiệp mục tiêu;
• Dự thảo Điều lệ của doanh nghiệp sau khi được phép mua lại (nếu có sự thay đổi);
• Văn bản xác nhận tư cách pháp lý của NĐT nước ngoài.

2. Rủi ro về mặt pháp lý

Có thể bao gồm:

• Rủi ro có thể phát sinh trong quá trình hoạt động, bao gồm cả việc tạm ngừng hoặc buộc phá sản do vi phạm các nghĩa vụ về thuế hoặc các khoản nợ, cũng như không tuân thủ quy định của pháp luật trong quá trình kinh doanh;
• Rủi ro phát sinh từ cơ quan quản lý nhà nước, các quyết định hành chính có thể ảnh hưởng nặng nề đến khả năng hoạt động của doanh nghiệp;
• Rủi ro có thể xuất phát từ các khiếu kiện của đối tác;
• Rủi ro có thể xuất phát từ các hành vi vô ý, cố ý hoặc bất cẩn của nhân sự trong doanh nghiệp, cũng như từ các tình huống tranh chấp, khiến doanh nghiệp mắc kẹt trong các tranh chấp hay gặp phải các vấn đề pháp lý khác.

3. Rủi ro về mặt tài chính

Có thể bao gồm:

• Rủi ro phát sinh từ nguồn vốn (bên mua chưa góp đủ vốn điều lệ, nguồn vốn không minh bạch…),
• Rủi ro phát sinh từ tài sản (rủi ro có thể xuất phát từ việc định giá tài sản không đúng với giá trị thực tế),
• Rủi ro về các khoản nợ đối với đối tác hoặc cơ quan nhà nước.

Thông thường trong quá trình thực hiện các giao dịch M&A quy mô lớn, việc quản lý rủi ro tài chính đòi hỏi sự hỗ trợ từ các đơn vị kiểm toán độc lập. Những đơn vị này được giao nhiệm vụ kiểm tra và xác minh lại báo cáo tài chính, tài sản, cũng như các vấn đề liên quan của doanh nghiệp để đưa ra báo cáo thẩm định tài chính. Quá trình này giúp đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của thông tin, cung cấp cho các bên liên quan cơ sở dữ liệu chắc chắn và đáng tin cậy trong quá trình đưa ra quyết định về giao dịch mua lại.

Bên cạnh đó, họ còn có thể thuê các đơn vị thẩm định giá chuyên nghiệp để định giá tài sản của doanh nghiệp nếu không có thỏa thuận giữa các bên về quá trình định giá. Dựa trên những báo cáo này, bên mua có thể đánh giá rủi ro liên quan đến tài chính, từ đó đưa ra quyết định mua hay không và là cơ sở cho đàm phán giá mua.

4. Thẩm định pháp lý đối với doanh nghiệp mục tiêu

Khi đầu tư trực tiếp thông qua mua lại doanh nghiệp, bên mua cần tiến hành thẩm định các yếu tố quan trọng bao gồm: vốn, nhân sự, các giấy phép kinh doanh, môi trường, hợp đồng quan trọng. Việc thẩm định pháp lý hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp có thể mang tới những lợi ích như sau:

• Giảm thiểu tối đa các rủi ro có thể phát sinh trong quá trình thực hiện giao dịch;
• Tạo lợi thế cạnh tranh cho bên mua, đồng thời tối đa hóa giá trị của thương vụ bằng cách xác định rõ vị trí của mình trong giao dịch; và
• Tạo điều kiện thuận lợi để thương lượng và đạt được giá mua hợp lý.

Khi thực hiện thẩm định pháp lý, doanh nghiệp đi mua cần chú ý tới những điểm sau:

• Có một kế hoạch thẩm định chi tiết với các mốc thời gian, phạm vi, và đối tượng thẩm định. Sau đó, trình bày kế hoạch này chi tiết với công ty đang được mua để đảm bảo sự thống nhất chung;
• Xác định rõ ràng những vấn đề rủi ro trọng yếu và thứ yếu, cùng với việc xác định cách giải quyết vấn đề và đề ra điểm ranh giới có thể chấp nhận;
• Đưa ra yêu cầu chi tiết và rõ ràng nhất có thể, có thể định lượng hóa bằng con số để đảm bảo rằng các kết quả thu được sẽ cung cấp thông tin chi tiết và chính xác; và
• Đề xuất một lịch trình cụ thể cho từng công việc thẩm định, giúp đảm bảo quá trình diễn ra mạch lạc và hiệu quả.

5. Kết luận

Như đã trình bày ở trên, quá trình thực hiện giao dịch mua lại doanh nghiệp tồn tại nhiều rủi ro và lưu ý. Do đó, để đạt được thương vụ thành công nhất, bên bán cần thẩm định chính xác và chi tiết về vấn đề pháp lý và vấn đề tài chính.

Công ty Luật PLF 

Tại công ty Luật PLF, chúng tôi luôn đồng hành tư vấn và hỗ trợ cho các bên tham gia Mua bán & Sáp nhập trong tất cả các giai đoạn để có một giao dịch mua bán sáp nhập thành công.

Doanh nghiệp có thể tham khảo dịch vụ khác như Thành lập công ty và Luật sư nội bộ của công ty Luật PLF. Với các giải pháp pháp lý, tài chính, kế toán cho NĐT nước ngoài, chúng tôi mong muốn cùng xây dựng nền tảng doanh nghiệp vững chắc, cũng như các chiến lược mở rộng tại thị trường Việt Nam.

Liên hệ với chúng tôi qua email inquiry@plf.vn hoặc liên hệ số điện thoại +84913 902 906 hoặc Zalo | Viber | WhatsApp để nhận được 30 phút tư vấn miễn phí ban đầu.