Nghĩa vụ thuế trong giao dịch M&A

Phân bổ nghĩa vụ thuế và các trách nhiệm liên quan đến thuế trong giao dịch M&A cần được các bên làm rõ ngay khi ký kết Ý định thư (Letter of Intent). Bên cạnh đó, phải được cụ thể hoá trong Hợp đồng mua bán cổ phần/tài sản (Shares/Asset Purchase Agreement) để làm cơ sở thực hiện.

Khi định giá một giao dịch M&A, các bên phải cân nhắc các yếu tố ảnh hưởng quan trọng đến sự thành công của giao dịch. Nó có thể bao gồm:

• Sự tuân thủ của công ty mục tiêu
• Vị thế của công ty đó trên thị trường
• Tiềm năng phát triển mở rộng kinh doanh
• Chính sách thuế và pháp luật của nước sở tại
• Điều kiện hạ tầng,…

Bên Bán phải hoàn thành đầy đủ các nghĩa vụ thuế đến khi giao kết Hợp đồng mua bán (HĐMB) cổ phần/tài sản. Đây là vấn đề quan trọng khi Bên Mua quyết định tiến hành giao dịch. Bài viết này sẽ xem xét một số khía cạnh thực tế liên quan đến nghĩa vụ thuế trong giao dịch M&A.

1. Giai đoạn giao kết Ý định thư (hoặc Term Sheet)

Ý định thư (hoặc Term Sheet) là văn bản ghi nhận các thỏa thuận quan trọng giữa các bên. Mục đích của văn bản này dùng để làm tiền đề cho giai đoạn thẩm định và ký kết HĐMB cổ phần/tài sản. Khi giao kết Ý định thư, các bên sẽ quy định rõ các nghĩa vụ, trách nhiệm về thuế liên quan một cách chung nhất. Nội dung mẫu như dưới đây:

“Với mong muốn tuân thủ tốt nhất các yêu cầu, nghĩa vụ về thuế với Chính phủ nước sở tại, các nghĩa vụ thuế liên quan đến Giao dịch tiềm năng sẽ được thực hiện bởi Bên Bán. Giá trị của Giao dịch tiềm năng sẽ bao gồm các nghĩa vụ thuế thuộc trách nhiệm của Bên Mua (nếu có) liên quan đến giao dịch và được phân bổ như quy định cụ thể tại Hợp đồng mua bán tài sản.”

Về phía Bên Mua:

Ở giai đoạn này, sẽ chưa thực hiện thẩm định chuyên sâu về thuế. Tuy nhiên, xác lập các thỏa thuận cơ bản và chung nhất về nghĩa vụ thuế và phân bổ thuế sẽ giúp các bên dễ dàng hơn khi giao kết HĐMB cổ phần/tài sản sau giai đoạn thẩm định.

Về phía Bên Bán:

Nếu giao kết Ý định thư khi chưa xác định các nghĩa vụ thuế và ước tính con số tương ứng, Bên Bán có thể nhận về khoản lỗ không lường trước. Do đó, trước khi giao kết Ý định thư, Bên Bán cần tự mình thẩm định thuế, hoặc tiếp nhận ý kiến của chuyên gia tư vấn về thuế. Mục đích của việc này là để không tự ràng buộc mình vào các thỏa thuận bất lợi.

2. Giai đoạn thẩm định thuế

Bằng việc giao kết Ý định thư, Bên Mua thường giành quyền độc quyền tiếp cận thông tin, tài liệu của công ty mục tiêu cho việc thẩm định. Bên cạnh thẩm định về pháp lý, nhân sự, tài chính, thẩm định thuế mang tính phức tạp, cần các chuyên gia có kinh nghiệm hỗ trợ.

Thẩm định thuế là một trong các vấn đề trọng tâm giúp phòng tránh các rủi ro cho Bên Mua nếu công ty mục tiêu vi phạm tính tuân thủ. Mối lo này đặc biệt rõ ràng trong giai đoạn mua bán giao dịch. Vấn đề nằm ở việc chủ thể tồn tại về mặt pháp lý vẫn là công ty mục tiêu, nhưng chủ sở hữu – người gánh chịu hậu quả đã được chuyển sang Bên Mua. Việc công ty mục tiêu vi phạm các nghĩa vụ về thuế có thể dẫn đến các rủi ro cho Bên Mua nếu giao dịch mua bán được xác lập như các khoản tiền phạt, hay bị tạm ngưng phát hành hoá đơn,…

Đối với giao dịch mua tài sản, các nghĩa vụ thuế liên quan đến tài sản được mua cũng gây ra nhiều rắc rối cho Bên Mua sau khi tiếp nhận. Điều này khiến cho hoạt động kinh doanh của Bên Mua gặp nhiều rủi ro.

3. Giai đoạn giao kết HĐMB cổ phần/tài sản

Kết thúc thẩm định, nếu kết quả khả quan:

Các bên sẽ đàm phán và giao kết HĐMB cổ phần/tài sản. Dựa trên báo cáo thẩm định thuế, các bên sẽ:

• Xác định rõ các loại thuế và thuế suất có liên quan đến giao dịch, cũng như các nghĩa vụ thuế tồn đọng của công ty mục tiêu.
• Nêu rõ các quy định thực hiện thủ tục kê khai, đóng thuế liên quan đến giao dịch cũng như lịch trình, kế hoạch xử lý các tồn đọng về thuế.

Dưới đây là một điều khoản mẫu về việc phân chia trách nhiệm về thuế của các bên trong HĐMB cổ phần/tài sản:

“Bên Bán với tư cách là bên có nghĩa vụ và phải gánh chịu các trách nhiệm liên quan đến các nghĩa vụ thuế còn tồn đọng dưới đây, sẽ phải nỗ lực thực hiện hoàn tất các nghĩa vụ thuế này theo kế hoạch tương ứng đã được Các Bên thỏa thuận. Mọi lý do cho việc không hoàn thành được các thỏa thuận này sẽ không được chấp nhận và xem như Bên Bán đã vi phạm nghĩa vụ cơ bản theo Hợp đồng này.”

Để ràng buộc trách nhiệm của bên tiến hành kê khai đóng thuế liên quan đến giao dịch:

Trách nhiệm này thường sẽ thuộc về Bên Bán. Các bên sẽ cần làm rõ lịch trình thực hiện bằng các điều khoản cụ thể như:

“Dựa trên các báo cáo đã được cung cấp bởi Bên Mua và sự đồng thuận từ Bên Bán, Các Bên cùng thống nhất các loại thuế sau đây với tất cả các nghĩa vụ tương ứng được Bên Bán chịu trách nhiệm thực hiện toàn bộ với cơ quan thuế có thẩm quyền không muộn hơn ngày A:

• Thuế thu nhập doanh nghiệp tương ứng với giá trị abc USD
• Thuế GTGT tương ứng với giá trị xyz USD.

Trường hợp phát sinh thêm các loại thuế khác hoặc điều chỉnh thuế suất hay bất kỳ sự thay đổi nào liên quan đến việc phân bổ thuế theo quy định tại Điều này sẽ do Bên Bán chịu toàn bộ trách nhiệm và phải cập nhật đến Bên Mua ngay lập tức để đảm bảo thông tin được truyền đạt kịp thời, bảo mật và không ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của Bên Mua.”

Các bên cần dự liệu phát sinh thuế liên quan đến các giao dịch gây ảnh hưởng cho Bên Mua hậu M&A:

Các giao dịch này thường được thực hiện bởi các cá nhân có liên quan. Đa số các cá nhân là cổ đông, người đại diện pháp luật hoặc chính công ty mục tiêu. Về phần Bên Bán, nếu không minh bạch trong các giao dịch đã thực hiện, trách nhiệm bồi thường có thể được áp dụng ngay sau ngày hoàn tất M&A. Để hạn chế điều này, các bên thường đưa ra các tuyên bố, cam kết liên quan và trách nhiệm trong trường hợp vi phạm ngay trong HĐMB cổ phần/tài sản.

4. Kết luận

Với tính chất phức tạp và đa tầng của giao dịch M&A, các bên cần cân nhắc và quy định chặt chẽ các trách nhiệm, nghĩa vụ về thuế để tuân thủ quy định thuế Việt Nam và  tránh  những rủi ro đáng tiếc trong tương lai. Điều này đòi hỏi các bên cần có đội ngũ cố vấn thuế và pháp lý có kinh nghiệm. Việc tìm kiếm hỗ trợ từ bên ngoài, như các công ty kiểm toán/ công ty luật là hết sức cần thiết để đảm bảo một giao dịch an toàn và có khả năng thực thi.

Tại PLF Law Firm:

Doanh nghiệp có thể tham khảo dịch vụ Thành lập công ty và Mua bán & Sáp nhập. Với các giải pháp pháp lý, tài chính, kế toán cho NĐT nước ngoài, PLF mong muốn cùng xây dựng nền tảng doanh nghiệp vững chắc, cũng như các chiến lược mở rộng thị trường tại thị trường Việt Nam.

Liên hệ với công ty Luật PLF qua email inquiry@plf.vn hoặc liên hệ số điện thoại +84913 902 906 hoặc Zalo | Viber | WhatsApp để nhận được 30 phút tư vấn miễn phí ban đầu.