Thu hút nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam luôn được quan tâm và có các cơ chế, chính sách nhằm đảm bảo hoạt động đầu tư của các nhà đầu tư này diễn ra thuận lợi. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi sẽ đề cập đến một số chính sách đảm bảo đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài đang được áp dụng.
1. Đảm bảo quyền sở hữu tài sản
Nhà đầu tư nước ngoài khi tiến hành hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam được đảm bảo về quyền sở hữu tài sản. Các tài sản hợp pháp của nhà đầu tư nước ngoài không bị quốc hữu hóa hoặc bị tịch thu bằng biện pháp hành chính.
Trường hợp Nhà nước Việt Nam trưng mua, trưng dụng tài sản vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai thì nhà đầu tư nước ngoài được thanh toán, bồi thường theo quy định của pháp luật về trưng mua, trưng dụng tài sản và quy định khác của pháp luật có liên quan. Như vậy, nhà đầu tư nước ngoài cũng được hưởng các đảm bảo về quyền sở hữu tài sản như nhà đầu tư trong nước. Nội dung này đã được luật hóa tại Điều 10 Luật Đầu tư 2020 tạo cơ chế rõ ràng trong việc đảm bảo quyền sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài.
2. Đảm bảo quyền chuyển tài sản ra nước ngoài
Đối với các tài sản là vốn đầu tư, các khoản thanh lý đầu tư, thu nhập từ hoạt động đầu tư kinh doanh, tiền và tài sản khác thuộc sở hữu hợp pháp của nhà đầu tư nước ngoài sẽ được quyền chuyển ra nước ngoài nếu nhà đầu tư nước ngoài đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước Việt Nam theo quy định của pháp luật liên quan. Đây được xem là một đảm bảo quan trọng cho các nhà đầu tư nước ngoài nhằm thu hút đầu tư của Nhà nước Việt Nam.
3. Đảm bảo quyền được đối xử bình đẳng
Nhà đầu tư nước ngoài được đối xử bình đẳng như nhà đầu tư Việt Nam, tự do lựa chọn nghành nghề kinh doanh mà pháp luật Việt Nam không cấm là một đảm bảo của Nhà nước Việt Nam trong hoạt động đầu tư.
Chính sách đảm bảo đối xử bình đằng này được ghi nhận tại Điều 5 Luật Đầu tư 2020 và tại Pháp lệnh về đối xử tối huệ quốc và đối xử quốc gia trong thương mại quốc tế năm 2002.
Tuy nhiên cần lưu ý rằng, trong trường hợp cần thiết như để bảo đảm lợi ích quốc phòng, an ninh quốc gia, bảo vệ các giá trị văn hoá, tinh thần của dân tộc, bảo vệ sức khoẻ con người, bảo vệ động vật, thực vật và môi trường, ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại thì nguyên tắc đối xử bình đẳng này sẽ không được áp dụng. Bên cạnh đó, trường hợp Việt Nam và quốc gia mà nhà đầu tư nước ngoài mang quốc tịch có các Điều ước quốc tế ghi nhận các thỏa thuận liên quan đến các hoạt động đầu tư kinh doanh thì nhà đầu tư nước ngoài từ quốc gia đó sẽ được áp dụng theo các thỏa thuận tại các Điều ước quốc tế này.
4. Đảm bảo quyền lợi khi pháp luật thay đổi
Nếu văn bản pháp luật mới quy định một mức ưu đãi đầu tư mới cao hơn mức nhà đầu tư nước ngoài đang được hưởng thì nhà đầu tư nước ngoài sẽ được quyền hưởng mức ưu đãi mới cho thời gian còn lại của dự án trừ trường hợp dự án đầu tư đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc quyết định chủ trương đầu tư trước ngày 01/01/2021.
Nếu văn bản pháp luật mới quy định một mức ưu đãi đầu tư mới thấp hơn mức ưu đãi hiện tại mà nhà đầu tư nước ngoài được hưởng thì nhà đầu tư nước ngoài vẫn tiếp tục được hưởng mức ưu đãi hiện tại cho khoản thời gian còn lại của dự án trừ trường hợp việc thay đổi quy định của văn bản pháp luật là vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng, bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, trong trường hợp này, nhà đầu tư nước ngoài sẽ được xem xét bồi thường bằng một trong các biện pháp sau:
- Khấu trừ thiệt hại trực tiếp vào thu nhập chịu thuế;
- Điều chỉnh mục tiêu hoạt động của dự án đầu tư;
- Các hỗ trợ khác giúp nhà đầu tư nước ngoài khắc phục thiệt hại.
Vui lòng lưu ý rằng các biện pháp này chỉ được áp dụng khi nhà đầu tư nước ngoài có yêu cầu bằng văn bản trong thời hạn 03 (ba) năm kể từ ngày văn bản pháp luật mới có hiệu lực thi hành.
5. Đảm bảo quyền tự do lựa chọn cơ quan giải quyết tranh chấp về đầu tư
Nhà nước Việt Nam đảm bảo quyền tự do lựa chọn cơ quan tài phán của nhà đầu tư nước ngoài để giải quyết tranh chấp. Theo đó, Nhà đầu tư nước ngoài có thể lựa chọn một trong các cơ quan tài phán sau:
- Tòa án Việt Nam
- Trọng tài Việt Nam
- Trọng tài nước ngoài
- Trọng tài quốc tế
- Trọng tài vụ việc do các bên thỏa thuận thành lập
Tóm lại, để thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy hội nhập kinh tế toàn cầu, Nhà nước Việt Nam đã có những chính sách liên quan nhằm đảm bảo cho hoạt động đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Điều này mở ra những triển vọng cho nền kinh tế Việt Nam cũng như tạo các điều kiện thuận lợi cho hoạt động mở rộng thị trường kinh doanh của các tổ chức, cá nhân nước ngoài.
