Hiểu đúng 6 khung pháp lý nền tảng cho giao dịch M&A

Giao dịch M&A (mua bán và sáp nhập) dưới gốc độ pháp lý được đánh giá là một giao dịch phức tạp và liên quan đến nhiều lĩnh vực pháp lý khác nhau. Do đó, việc xây dựng một văn bản chung quy định dành riêng cho giao dịch này là điều khó có thể thực hiện.

M&A không còn là khái niệm xa lạ với mọi người. Khái niệm M&A cũng không còn bị giới hạn ở việc mua bán và sáp nhập doanh nghiệp mà được hiểu là các giao dịch kiểm soát doanh nghiệp mục tiêu nhằm xâm nhập thị trường. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu khung pháp lý điều chỉnh các quan hệ phát sinh từ giao dịch M&A.

1. Pháp luật doanh nghiệp

Các quan hệ phát sinh trong giao dịch M&A phần lớn có liên quan đến doanh nghiệp. Vì vậy, pháp luật doanh nghiệp có các quy định điều chỉnh các mối quan hệ này. Theo Luật Doanh nghiệp năm 2020, M&A được thể hiện thông qua hình thức hợp nhất và sáp nhập doanh nghiệp. Hai hình thức này được xem là hình thức tổ chức lại doanh nghiệp.

Dựa theo các quy định về tỉ lệ biểu quyết thông qua các quyết định của các cơ quan trọng yếu của doanh nghiệp được quy định trong Luật Doanh nghiệp 2020 như Hội đồng quản trị, Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng thành viên, bên mua sẽ xác định được các bước hoặc tỉ lệ phần vốn góp, cổ phần cần phải nắm giữ để nắm quyền chi phối doanh nghiệp mục tiêu.

2. Pháp luật cạnh tranh

Các giao dịch M&A thực hiên thông qua các hành vi sáp nhập, mua lại, hợp nhất doanh nghiệp được xem là hình thức tập trung kinh tế (“TTKT”). Đây là vấn đề mà pháp luật Việt Nam hạn chế để tránh tình trạng lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, vị trí độc quyền nhằm chi phối đến thị trường theo chiều hướng tiêu cực. Theo đó, khi thực hiện giao dịch M&A, các bên phải thực hiện thông báo TTKT đến Uỷ ban Cạnh tranh Quốc gia kèm các tài liệu liên quan, gồm:

• Dự thảo nội dung thỏa thuận TTKT hoặc dự thảo hợp đồng, biên bản ghi nhớ việc TTKT giữa bên mua và bên bán, các công ty, đơn vị liên quan tham gia TTKT (nếu có);
• Danh sách các loại hàng hóa, dịch vụ mà bên mua và bên bán tham gia TTKT đang kinh doanh;
• Phương án khắc phục khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh của việc TTKT;
• Báo cáo đánh giá tác động tích cực của việc TTKT và các biện pháp tăng cường tác động tích cực của việc TTKT.

Sau khi thẩm định, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia sẽ đưa ra quyết định gồm TTKT được thực hiện, TTKT phải thẩm định chính thức, TTKT có điều kiện. Đối với TTKT có điều kiện, các bên phải đáp ứng được các điều kiện đưa ra. Ví dụ: kiểm soát nội dung liên quan đến giá mua, giá bán hàng hoá, dịch vụ và các điều kiện giao dịch khác trong hợp đồng của doanh nghiệp hình thành sau khi TTKT.

3. Pháp luật đầu tư

Pháp luật đầu tư Việt Nam thừa nhận giao dịch M&A dưới hình thức đầu tư trực tiếp thông qua góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp vào các tổ chức kinh tế bao gồm việc mua cổ phần phát hành lần đầu và cổ phần phát hành thêm của công ty cổ phần.

Bên cạnh đó, pháp luật đầu tư quy định về tỉ lệ sở hữu phần vốn góp, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Ngoài ra, các điều kiện chuyển nhượng dự án đầu tư cũng được quy định rõ để có cơ sở quản lý và thực hiện.

4. Pháp luật về thuế

Dưới góc độ quản lý thuế, giao dịch M&A được phân loại thành các giao dịch chuyển nhượng tài sản, chuyển nhượng bất động sản, chuyển nhượng phần vốn góp, cổ phần, chứng khoán. Theo đó, tuỳ vào từng loại giao dịch, các loại thuế và mức thuế suất được áp dụng sẽ khác nhau. Ví dụ: đối với giao dịch bán toàn bộ tài sản doanh nghiệp, Bên Bán sẽ chịu thuế thu nhập doanh nghiệp với thuế suất 20% và thuế giá trị gia tăng với thuế suất 10%.

5. Pháp luật về thương mại

Bên mua và bên bán trong giao dịch M&A sẽ ký kết các văn bản, thoả thuận liên quan đến ý định của các bên hoặc nội dung của giao dịch. Các văn bản thoả thuận này chịu sự điều chỉnh một phần của pháp luật thương mại được quy định trong Luật Thương mại 2005 và các văn bản pháp luật khác liên quan như các chế tài, biện pháp khắc phục khi một bên vi phạm hợp đồng. Do đó, các bên cần có sự chuẩn bị cẩn trọng để đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật.

6. Pháp luật về lao động

Theo quy định của Bộ luật lao động năm 2019, khi thực hiện giao dịch M&A thông qua hình thức sáp nhập, mua bán, chuyển nhượng quyền sở hữu, quyền tài sản của doanh nghiệp thì doanh nghiệp (bên bán) phải xây dựng phương án sử dụng lao động. doanh nghiệp kế thừa (bên mua) có trách nhiệm tiếp tục thực hiện phương án sử dụng lao động này.

Ngoài các quy định nêu trên, khi thực hiện giao dịch M&A, các bên cũng cần phải tìm hiểu thêm các quy định pháp luật về kiểm toán, sở hữu trí tuệ và các quy định liên quan khác để đảm bảo tính tuân thủ.

Như vậy, do tính chất phức tạp, đa tầng của giao dịch M&A, hiện Việt Nam chưa có một văn bản cụ thể nào điều chỉnh riêng cho giao dịch này mà được quy định tại các văn bản chuyên nghành. Điều này là để đảm bảo tính phù hợp và logic dựa theo sự quản lý và lĩnh vực đặc thù. Do đó, bên mua và bên bán trong giao dịch M&A cần lưu ý tìm hiểu và đảm bảo tuân thủ tất cả các quy định liên quan nhằm tránh các rủi ro pháp lý có thể phát sinh trong quá trình thực hiện.

Liên hệ công ty Luật PLF qua email inquiry@plf.vn hoặc liên hệ số điện thoại +84913 902 906 hoặc Zalo | Viber | WhatsApp để nhận được 30 phút tư vấn miễn phí ban đầu.