Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, Việt Nam được đánh giá là một quốc gia đang phát triển và nhận được sự quan tâm từ nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Nhà đầu tư khi đầu tư vào Việt Nam có thể lựa chọn cho mình hình thức đầu tư phù hợp với tình hình và nhu cầu thực tế của họ. Một trong những hình thức đầu tư phổ biến có thể kể đến đó là hình thức đầu tư góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp để trở thành thành viên, cổ đông của công ty. Bài viết này tập trung phân tích các vấn đề cần lưu ý góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài.
1. Điều kiện để tiếp nhận thành viên, cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài
Trước hết cần hiểu nhà đầu tư nước ngoài là cá nhân có quốc tịch nước ngoài, tổ chức thành lập theo pháp luật nước ngoài thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.
Việc nhà đầu tư nước ngoài thực hiện góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp cần đáp ứng những điều kiện sau đây:
- Các điều kiện về tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài quy định tại danh mục ngành, nghề hạn chế tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài bao gồm: tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ của nhà đầu tư nước ngoài trong tổ chức kinh tế, hình thức đầu tư, phạm vi hoạt động đầu tư, năng lực của nhà đầu tư, đối tác tham gia thực hiện hoạt động đầu tư, và các điều kiện khác theo quy định của pháp luật;
- Các điều kiện về sử dụng đất đai, lao động, các nguồn tài nguyên thiên nhiên, khoáng sản;
- Các điều kiện về sản xuất cung ứng hàng hóa, dịch vụ công hoặc hàng hóa, dịch vụ độc quyền nhà nước;
- Các điều kiện khi áp dụng các hình thức hỗ trợ, trợ cấp của Nhà nước đối với một số ngành, lĩnh vực hoặc phát triển vùng, địa bàn lãnh thổ;
- Điều kiện về bảo đảm quốc phòng, an ninh và điều kiện sử dụng đất đối với tổ chức kinh tế có nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp trong trường hợp tổ chức kinh tế đó có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại đảo, xã, phường, thị trấn biên giới và xã, phường, thị trấn ven biển; khu vực khác có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh, trừ tổ chức kinh tế thực hiện dự án đầu tư tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế được thành lập theo quy định của Chính phủ;
Ngoài các điều kiện nêu trên thì tùy theo ngành nghề khác nhau pháp luật cũng sẽ quy định tỷ lệ vốn mà nhà đầu tư được phép nắm giữ trong tổ chức kinh tế.
2. Trường hợp cần thực hiện thủ tục tiếp nhận thành viên, cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài
Như đã nêu ở trên thì việc tổ chức kinh tế tiếp nhận nhà đầu tư nước ngoài với vai trò là thành viên, cổ đông thì ngoài việc phải đáp ứng các điều kiện theo quy định thì cần thực hiện thủ tục đăng ký đầu tư cần thiết để được pháp luật ghi nhận tư cách nhà đầu tư. Theo đó thì tại khoản 1 Điều 23, điểm b khoản 2 Điều 26 Luật Đầu tư 2020 quy định nhà đầu tư nước ngoài thực hiện thủ tục đăng ký góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp của tổ chức kinh tế trước khi thay đổi thành viên, cổ đông nếu thuộc một trong các trường hợp:
- Việc góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp làm tăng tỷ lệ sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài tại tổ chức kinh doanh ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện;
- Việc góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp dẫn đến việc nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế quy định tại các điểm a, b và c khoản 1 Điều 23 của Luật Đầu tư nắm giữ trên 50% vốn điều lệ của tổ chức kinh tế;
- Nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp của tổ chức kinh tế có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại đảo và xã, phường, thị trấn biên giới; xã, phường, thị trấn ven biển; khu vực khác có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh.
3. Thủ tục thực hiện tiếp nhận nhà đầu tư nước ngoài là thành viên, cổ đông
Theo đó, thủ tục tiếp nhận nhà đầu tư nước ngoài theo hình thức góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp sẽ được thực hiện như sau:
Bước 1: Nhà đầu tư nước ngoài đăng ký góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp bằng cách nộp hồ sơ cho Phòng kinh tế đối ngoại thuộc Sở Kế hoạch đầu tư nơi tổ chức kinh tế đặt trụ sở.
Bước 2: Sau khi nhận được chấp thuận từ cơ quan có thẩm quyền, nhà đầu tư nước ngoài thực hiện thanh toán tiền góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp.
Bước 3: Đồng thời thực hiện cập nhật thay đổi, ghi nhận nhà đầu tư nước ngoài vào danh sách thành viên, cổ đông và thực hiện kê khai thuế từ việc chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp.
Quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư nước ngoài với tư cách là thành viên, cổ đông của tổ chức kinh tế được xác lập khi hoàn tất thủ tục thay đổi thành viên, cổ đông.
Bên cạnh đó thì tổ chức kinh tế cũng như nhà đầu tư nước ngoài cần lưu ý thực hiện đúng theo điều kiện và thủ tục quy định của pháp luật để cập nhật thành viên, cổ đông. Tổ chức kinh tế sẽ bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng (khoản 2 Điều 46 Nghị định 122/2021/NĐ-CP) nếu có một trong các hành vi:
- Đăng ký góp vốn, mua cổ phần, mua lại phần vốn góp tại tổ chức kinh tế không đúng hình thức theo quy định của pháp luật;
- Không có quyền góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp nhưng vẫn thực hiện.
Do đó, nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức kinh tế cần nghiêm túc tuân thủ những quy định của pháp luật để tránh trường hợp bị xử phạt theo nội dung trên. Việc nắm rõ các quy định này sẽ giúp các nhà đầu tư hạn chế, loại bỏ những rủi ro dự kiến ngay từ ban đầu. Bên cạnh đó còn giúp các nhà đầu tư tìm kiếm được các cơ hội đầu tư kinh doanh tốt hơn tại Việt Nam.
