Là một thị trường mới nổi, Việt Nam có nhiều cơ hội trong việc thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, các nhà đầu tư nước ngoài lần đầu muốn thành lập doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài (WFOE) tại Việt Nam thường phải đối mặt với nhiều vấn đề và khó khăn pháp lý khác nhau.
1. Công ty 100% vốn nước ngoài (“WFOE”) là gì?
WFOE được thành lập bởi các nhà đầu tư nước ngoài. Họ sẽ giám sát và quản lý các hoạt động kinh doanh của công ty. Công ty có thể là công ty trách nhiệm hữu hạn (1 đến 50 nhà đầu tư) hoặc công ty cổ phần (tối thiểu 3 nhà đầu tư). Tất cả các cổ đông hoặc thành viên công ty trong công ty WFOE đều là cá nhân hoặc tổ chức nước ngoài. Nhà đầu tư nước ngoài phải nộp đơn xin cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (tương tự như giấy chứng nhận thành lập công ty ở một số khu vực pháp lý).
Đối với các nhà đầu tư nước ngoài muốn thâm nhập thị trường Việt Nam, công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) là hình thức đầu tư phổ biến. Nhà đầu tư nên quyết định loại hình công ty nào phù hợp trước khi thành lập công ty tại Việt Nam.
2. Xác định ngành nghề kinh doanh và vốn
Các công ty WFOE được coi là pháp nhân Việt Nam và được pháp luật Việt Nam bảo vệ. Nhà đầu tư hoàn toàn có thể tự chủ về công nghệ, kỹ thuật, phát triển kinh doanh và quy trình kinh doanh mà không cần phụ thuộc vào đối tác Việt Nam. Tuy nhiên, có một số lĩnh vực kinh doanh mà nhà đầu tư nước ngoài không được phép đầu tư vào Việt Nam. Nhà đầu tư nước ngoài chỉ được phép đầu tư vào các lĩnh vực kinh doanh mà Việt Nam mở cửa cho nhà đầu tư nước ngoài theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên hoặc theo pháp luật Việt Nam.
Sau đây là danh sách một số lĩnh vực mà nhà đầu tư nước ngoài không được phép thực hiện tại Việt Nam:
- Hàng hóa, dịch vụ chịu sự độc quyền của Nhà nước trong lĩnh vực thương mại.
- Hoạt động báo chí, thu thập tin tức dưới mọi hình thức.
- Dịch vụ liên quan đến điều tra và an ninh.
- Các dịch vụ tư pháp và hành chính, bao gồm giám định tư pháp, đấu giá tài sản, công chứng, thừa phát lại và dịch vụ quản lý tài sản.
- Dịch vụ xuất khẩu lao động.
Hơn nữa, Việt Nam có hơn 200 ngành, lĩnh vực kinh doanh áp đặt điều kiện đối với cả nhà đầu tư trong và ngoài nước. Theo đó, ngành, nghề kinh doanh có điều kiện là ngành, nghề mà hoạt động đầu tư phải đáp ứng các điều kiện pháp lý cần thiết vì mục đích quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn, đạo đức xã hội và sức khỏe cộng đồng. Vì vậy, nhà đầu tư nên xác định tính chất của hoạt động kinh doanh mà mình muốn tiến hành.
Việt Nam không có yêu cầu về vốn tối thiểu đối với hầu hết các ngành, nghề kinh doanh. Sở Kế hoạch và Đầu tư sẽ thẩm định số vốn đăng ký để xác định xem có đủ trang trải chi phí cho doanh nghiệp hay không. Trong một số trường hợp, có thể thành lập công ty với số vốn dưới 10.000 USD, nhưng trong hầu hết các trường hợp, tùy thuộc vào tính chất của doanh nghiệp, số tiền sẽ ở ngưỡng này hoặc cao hơn.
3. Thủ tục thành lập WFOE tại Việt Nam
3.1 Xin cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (“GCNĐKĐT”)
Sở Kế hoạch và Đầu tư hoặc Ban Quản lý Khu công nghiệp/Khu chế xuất (sau đây gọi tắt là Cơ quan đăng ký đầu tư) là cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp GCNĐT. Tùy thuộc vào nơi công ty sẽ được đăng ký.
Trong một số trường hợp, nhà đầu tư nước ngoài phải nộp hồ sơ xin chấp thuận chủ trương đầu tư trước khi xin cấp GCNĐKĐT cho các dự án đầu tư thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ hoặc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Đối với dự án đầu tư thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, cơ quan đăng ký đầu tư sẽ cấp GCNĐKĐT trong vòng năm (5) ngày kể từ ngày nộp hồ sơ hợp lệ, tuy nhiên, xin lưu ý rằng quy trình chấp thuận chủ trương đầu tư phức tạp và mất nhiều thời gian hơn so với việc thiết lập công ty thông thường.
Đối với những trường hợp không thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài phải đăng ký thông tin trực tuyến về dự án đề xuất đầu tư tại Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư nước ngoài (https://fdi.gov.vn). Khi kê khai trực tuyến, nhà đầu tư phải nộp hồ sơ bản cứng tại cơ quan đăng ký đầu tư. Trong thời hạn mười lăm (15) ngày, nếu hồ sơ đầy đủ, rõ ràng, cơ quan đăng ký đầu tư sẽ cấp GCNĐKĐT.
3.2 Xin cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (GCNĐKDN)
Sau khi được cấp GCNĐKĐT, nhà đầu tư nước ngoài phải làm thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (GCNĐKDN).
Nhà đầu tư nước ngoài phải nộp một bộ hồ sơ đến Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh nơi công ty mới thành lập sẽ được thành lập. Theo quy định của pháp luật, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp sẽ được cấp ba (3) ngày làm việc sau khi nộp đủ hồ sơ hợp lệ. Kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, công ty mới thành lập đã tồn tại hợp pháp và có thể thực hiện các hoạt động kinh doanh đã đăng ký.
4. Thủ tục sau thành lập
- Làm con dấu công ty: Sau khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, công ty phải nhờ đơn vị được cấp phép làm con dấu công ty theo quy định của pháp luật. Công ty có quyền quyết định về loại, số lượng, hình thức, nội dung con dấu của mình và hoàn toàn chịu trách nhiệm về con dấu của mình. Tuy nhiên, con dấu công ty phải có những thông tin bắt buộc như tên công ty, địa chỉ, mã số thuế.
- Lập và nộp một (01) tờ khai thuế lần đầu: Công ty mới đăng ký tại Việt Nam phải nộp hai bộ hồ sơ đăng ký thuế lần đầu cho cơ quan thuế nơi đặt trụ sở đăng ký.
- Mua và kích hoạt e-token của Công ty: E-token là một thiết bị điện tử có tất cả thông tin nhận dạng chính của công ty được mã hóa. Trong các giao dịch kỹ thuật số, e-token được sử dụng để thay thế chữ ký tay thông thươngg.
- Đăng ký mẫu hóa đơn điện tử GTGT: Các công ty tại Việt Nam phải sử dụng dịch vụ hóa đơn điện tử của nhà cung cấp được cấp phép. Nhà cung cấp sẽ giúp họ tạo hóa đơn điện tử cho công ty của họ. Sau khi lập hóa đơn điện tử, doanh nghiệp có văn bản thông báo phát hành hóa đơn điện tử cho cơ quan thuế.
- Mở một (01) Tài khoản vốn đầu tư trực tiếp/gián tiếp (“DICA”) và tài khoản bằng đồng Việt Nam: Nhà đầu tư nước ngoài phải mở DICA để chuyển vốn sang công ty mới và góp vốn trong vòng 90 ngày kể từ ngày nhận được GCNĐKDN. Tài khoản đồng Việt Nam được sử dụng cho các hoạt động hàng ngày của công ty như hợp đồng, đóng thuế và trả lương cho nhân viên.
Ngoài ra, nếu công ty mới có người nước ngoài hoặc nhân viên nước ngoài, nhân viên nước ngoài phải có giấy phép lao động trước khi họ có thể bắt đầu làm việc tại Việt Nam. Việc không tuân thủ các quy định lao động sẽ dẫn đến các khoản phạt và hình phạt có thể xảy ra.
5. Xin cấp các giấy phép con khác (nếu có)
Sau khi hoàn tất thủ tục thành lập doanh nghiệp và dự án đầu tư, công ty được công nhận là thực thể kinh doanh độc lập, có các quyền, nghĩa vụ theo quy định của pháp luật và được phép hoạt động trong các lĩnh vực đã đăng ký. Mặc dù công ty có quyền kinh doanh trong bất kỳ lĩnh vực nào không bị pháp luật cấm, một số ngành có những điều kiện cụ thể phải đáp ứng để xin giấy phép và chứng nhận liên quan đến lĩnh vực kinh doanh có điều kiện của họ.
Các loại giấy phép phụ được thể hiện bằng nhiều thuật ngữ khác nhau, bao gồm nhưng không giới hạn ở giấy phép, chứng chỉ, văn bản xác nhận, phê duyệt, quyết định, v.v. Ví dụ:
- Dịch vụ bán lẻ – Giấy phép kinh doanh;
- Kinh doanh nhà hàng – Biên bản kiểm tra phòng cháy và Giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm;
- Sản xuất mỹ phẩm – Công bố đăng ký lưu hành sản phẩm;
- Trường mẫu giáo – Quyết định cho phép thành lập trường học.
Điều cần thiết là phải làm việc với nhà tư vấn để đảm bảo rằng bạn có giấy phép và giấy phép cần thiết để tiến hành hoạt động kinh doanh của mình.
Dự án đầu tư thực hiện trong khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu kinh tế phải đăng ký theo quy định, pháp luật chuyên ngành và không thể liệt kê cụ thể do hạn chế về phạm vi của bài viết này. Quá trình thành lập công ty bao gồm việc lấy Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Nhà đầu tư nên tìm một tổ chức có kinh nghiệp chuyên môn để giải quyết những vấn đề phức tạp về mặt pháp lý và đảm bảo tuân thủ các giấy phép và giấy phép dành riêng cho từng ngành, nghề kinh doanh tại Việt Nam.
