Từ ngày 01/07/2025, Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 (“Luật BHXH”) chính thức có hiệu lực, dẫn đến nhiều sự thay đổi trong chính sách hỗ trợ người lao động khi gặp khó khăn. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ những điểm mới quan trọng của chế độ bảo hiểm xã hội và tác động trực tiếp đến quyền lợi của người lao động.
Thứ nhất, thay đổi về chế độ ốm đau
Một trong những điểm mới đáng chú ý của chế độ ốm đau là: khi đã hết thời hạn tối đa hưởng chế độ nhưng người lao động vẫn phải tiếp tục việc điều trị dài ngày, họ sẽ không còn bị giới hạn thời gian nghỉ việc để chữa trị. Trong trường hợp này, người lao động vẫn nhận được các mức hưởng trợ cấp ốm đau, với mức hưởng phụ thuộc vào thời gian đã tham gia đóng bảo hiểm xã hội. Cụ thể:
- Với thời gian từ đủ 30 năm trở lên: hưởng 65% mức tiền lương đóng bảo hiểm xã hội;
- Từ đủ 15 năm đến dưới 30 năm: hưởng 55%;
- Dưới 15 năm: hưởng 50%.
Ngoài ra, liên quan đến nội dung này có một số điều chỉnh quan trọng khác:
- Người lao động nghỉ ốm từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng đầu tiên đi làm hoặc tháng đầu quay lại làm việc vẫn phát sinh nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội;
- Người lao động nghỉ việc dưới nửa ngày sẽ hưởng mức trợ cấp ốm đau nửa ngày và được hưởng mức trợ cấp ốm đau một ngày trong trường hợp người lao động nghỉ việc từ nửa ngày đến dưới một ngày.
Thứ hai, thay đổi về chế độ thai sản
Những sửa đổi, bổ sung liên quan đến chế độ thai sản đã tạo điều kiện thuận lợi hơn cho lao động nữ trong việc thực hiện quyền nghỉ và hưởng trợ cấp thai sản, đồng thời mở rộng phạm vi và mức độ bảo đảm quyền lợi của lao động nữ. Cụ thể:
- Lao động nữ đi khám thai được nghỉ tối đa 05 lần, mỗi lần không quá 02 ngày.
- Đối với trường hợp phải nghỉ việc để điều trị vô sinh: nếu đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng liền kề trước khi sinh con, người lao động vẫn được hưởng chế độ thai sản.
- Đối với trường hợp thai từ đủ 22 tuần tuổi trở lên nhưng bị sảy, phá thai, thai chết trong tử cung, thai chết khi chuyển dạ: cả lao động nữ và người chồng đều được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản như trường hợp sinh con bình thường.
- Ngoài ra, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện hoặc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vừa đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện từ đủ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh cũng được hưởng trợ cấp thai sản.
Thứ ba, thay đổi về tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
Luật BHXH đã có những điều chỉnh quan trọng đối với chế độ tai nạn, bệnh nghề nghiệp, trong đó mở rộng phạm vi áp dụng đối tượng. Đáng chú ý, trường hợp người lao động bị tai nạn trên tuyến đường hợp lý từ nơi ở đến nơi làm việc hoặc ngược lại sẽ không còn được coi là tai nạn lao động, mà được chuyển sang hưởng chế độ ốm đau. Mức trợ cấp được hưởng trong trường hợp này là bằng 75% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội trong thời gian nghỉ việc điều trị.
Thứ tư, thay đổi về chế độ hưu trí
Theo quy định mới, người lao động đã tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu. Tuy nhiên, mức lương hưu hằng tháng có sự khác nhau giữa lao động nam và lao động nữ, cụ thể:
Đối với lao động nữ:
- Đóng đủ 15 năm được hưởng 45% mức bình quân tiền lương đóng bảo hiểm xã hội;
- Mỗi năm đóng thêm được cộng 2%;
- Mức hưởng tối đa không quá 75%.
Đối với lao động nam:
- Nếu đóng từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, được hưởng 40% và cộng thêm 01% cho mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội;
- Nếu đã đóng đủ 20 năm, được hưởng 45% và cộng thêm 2% cho mỗi năm đóng;
- Mức hưởng tối đa không quá 75%.
Thứ năm, thay đổi về chế độ tử tuất
Phạm vi đối tượng hưởng chế độ tử tuất của người gia bảo hiểm xã hội khi qua đời đã được mở rộng, bao gồm 3 nhóm đối tượng là thân nhân, người thừa kế và tổ chức, cá nhân lo mai táng. Độ tuổi của thân nhân đủ điều kiện hưởng chế độ này được điều chỉnh đồng bộ với tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ luật Lao động năm 2019.
Bên cạnh đó, mức trợ cấp tử tuất sẽ được áp dụng theo mức tham chiếu thay thế cho lương cơ sở, nhằm đảm bảo quyền lợi và giá trị thực tế của khoản trợ cấp cho các đối tượng thụ hưởng.
Nhìn chung, những thay đổi trong chế độ bảo hiểm xã hội không chỉ góp phần hoàn thiện khung pháp lý về an sinh xã hội mà còn mang lại sự bảo đảm thiết thực hơn cho người lao động. Từ các chế độ từ ốm đau, thai sản đến hưu trí, tử tuất đều được điều chỉnh theo hướng bảo vệ tốt hơn quyền lợi chính đáng, giúp người lao động yên tâm làm việc, ổn định cuộc sống và gắn bó lâu dài với quá trình tham gia bảo hiểm xã hội.
Thời gian viết bài: ngày 18/08/2025.
